Domates kendine özgü tat ve aromasıyla sevilerek tüketilen, besin değeri oldukça fazla olan bir üründür. Domates tarımının ilk kez Meksika veya Peru’da yaşayan yerli kabileler tarafından Güney Amerika’da yapıldığı bilinmektedir. Türkiye’de ise ilk olarak 19. yüzyılın başlarına doğru Adana’da yetiştirildiği düşünülmektedir. Ayrıca ülkemiz Dünya geneli üretim sıralamasında 4. Sırada yer almaktadır.
- Domates organik asit, vücüdumuzun besinlerle alması gereken protein yapıtaşları ve lif bakımından zengindir. Bir adet orta boy domateste ortalama 1 gram lif bulunur.
- İçerisinde A, B1, B2, C ve K vitaminlerini barındırmaktadır. Domates günlük A vitamini ihtiyacını %20, C vitamini ihtiyacını ise %40 oranında karşılamaktadır.
- Domates potasyum yönünden de zengindir. Potasyum, çoğumuzun yeterince alamadığı bir mineraldir. Bir bardak domates suyu 534 miligram potasyum içermektedir. Ayrıca kalsiyum, demir ve fosfor gibi mineralleri de içerir.
Domatesin Besin Değerleri
100 g domates ( 1 orta boy)
- 18 kalori
- 3,89 g Karbonhidrat
- 0,88 g Protein
- 0,2 g Yağ
- 1,2 g Lif
- 237 mg Potasyum
- 10 mg Kalsiyum
- 833 IU A vitamini
- 13,7 mg C vitamini
- 0,27 mg Demir bulunmaktadır.
Domatesin Sağlığa Yararları
- Domates ve domates ürünlerinin tüketimi özellikle akciğer, prostat ve mide gibi farklı tipteki birçok kanser türüne karşı etkilidir.
- Domates tohumu etrafında bulunan sarı jöle kıvamındaki yapı pıhtı veya damar tıkanıklığını önlemede ve kalp krizi, felç ve kan damarı sorunlarını azaltmada yardımcıdır. Domatesin yapısında bulunan likopen adlı maddenin kilolu insanları kalp krizinden koruyabilen tek karotenoit olduğu ileri sürülmektedir.
- Zengin A vitamini deposu olmasından dolayı gözler için çok faydalıdır.
- Hazmı kolaylaştırarak sindirim sistemine yardımcıdır.
- Potasyum içeriğinden dolayı hipertansiyon riskinin azaltılmasında etkilidir.
- Güçlü bir antioksidandır. Diyabet kaynaklı iltihaplanma ve göz, böbrek, kas-iskelet sistemindeki doku hasarına karşı güçlü bir savaşçıdır.
- Bağışıklık sistemi ve cilt sağlığında olumlu etkileri bulunmaktadır.
- Üreme sisteminin sağlıklı işleyişinde rol oynar. Sperm miktarı ve canlılığını artırır.
- Cilt için faydalı olması ve idrar yolu enfeksiyonlarından koruması da domatesin sağlığa faydaları arasında sayılmaktadır.
PEKİ DOMATESİ NASIL DEĞERLENDİREBİLİRİZ ?
Domates, günümüzde taze olarak tüketildiği gibi, salça, domates suyu, ketçap, turşu, dondurularak, parça domates veya kurutularak da tüketilebilmektedir.
Kurutma:
- Domateslerin güneşte kurutulması ve korunması oldukça ekonomik bir yöntem olmakla birlikte, ürünlerin dış etkilere açık ve kolay kirlenmesi nedeniyle hijyenik ürün elde edilmesi mümkün olmamaktadır. Fakat güneşte kurutma ürünün yapısında ve besin değerinde olumsuzluklara yol açabilmektedir. Kurutma sırasında doğrudan güneşe maruz bırakılan sebzelerde kahverengi noktalar oluşabilmektedir. Bu sebeple gölgede kurutma seçilmelidir. Gölgede yapılan kurutma vitamin kaybını engeller ve daha sağlıklı olur.
Dondurma:
- Domates, endüstriyel olarak dondurulabilen bir sebzedir fakat dondurma işlemi yapılacağında dikkat edinilmesi gereken noktalar bulunmaktadır. Dondurma işlemi düşük sıcaklıkta ve hızlı bir şekilde gerçekleştirilmeli, nem oranı ve sıcaklığı ayarlanmış ortamlarda çözünmesi sağlanmalıdır.
Salça:
- Domatesten salça veya sos yapmak da en iyi değerlendirme yöntemlerinden birisidir. Domatesin pişirilmesi likopenin vücuda daha iyi alınmasını, bağırsaklarda daha iyi emilmesini sağlar. Salça gibi, diğer domates ürünleri de (domates püresi, domates suyu, ketçap) yüksek oranda likopen barındırır.
- Domatesi salçaya dönüştürmek için 3 seçeneğimiz var. Birinci yöntem güneşte bekletip fazla suyunu çektirmek. Domates püresini 3-4 gün boyunca, fazla suyunu çekip kıvam alana kadar güneşin altında karıştıra karıştıra salça haline getirebilirsiniz. İkinci yöntem ise kaynatmak. Domatesli püreyi tencerelere alıp kısık ateşte, suyunu çekene kadar kaynattıktan sonra kavanozlayabilirsiniz. Üçüncü yöntem ise fırında kurutmak. Fırında kurutma yöntemini seçerseniz, 100 derecelik fırında 15-20 dakikada bir pişirerek 2 saat içinde salçanızı hazırlayabilirsiniz.
- Salçanın içerisine ekleyeceğiniz farklı sebzelerle kahvaltılarınızda lezzetle tüketebileceğiniz farklı soslar deneyimleyebilirsiniz.
